Er wordt weleens lacherig over gedaan, de stereotype moeder die zich overal zorgen om maakt. Deels hoort het er ook gewoon bij. Je bent degene die vaak als eerst de kleine hoort huilen. Je ziet eerder gevaar. En als moeder ben je geneigd om vaker wakker te liggen van dingen die nog geregeld moeten worden of komen gaan. Dat dit over kan slaan in postpartum angst is iets waar we te weinig over horen, dit terwijl vrouwen vaker angstige gevoelens melden. Naar schatting hebben 1 op de 5 vouwen last van depressie of angst rondom de zwangerschap en na de bevalling.

Natuurlijke bezorgdheid

Je hebt ongetwijfeld ervaren dat je hersenen ingrijpend zijn veranderend tijdens de zwangerschap. Deze voorbereiding op het moederschap zorgt ervoor dat je alerter bent op het welzijn van je kindje(s). Vaak begint dit vóór de bevalling dat jij bezorgd en alerter bent. Precies wat je groeiende en daarna weerloze baby nodig heeft, een mama die reageert op al haar behoeften.

Begin van postpartum angst

Deze alertheid is een heel normaal onderdeel van het nieuwe moederschap. Helaas kost het nogal wat energie om constant zo oplettend te zijn en overal op te anticiperen. Maar hyperalertheid en daar moe van worden, maken nog geen postpartum angst. Vaak zetten moeders de lat zó hoog, alles moet perfect zijn voor de kleine. Wanneer dit niet lukt, zijn de gevoelens dat je tekortschiet en de schaamte die daar vaak bij komen kijken bekende voorlopers van postpartum angst. Maar ook wanneer je maandenlang en soms zelfs jarenlang niet goed slaapt, word je kwetsbaarder voor angst. Daarbij kan de constante stress van het moederschap je ook angstig maken.

Hoe je postpartum angst herkent

Er zijn een aantal zaken die bezorgdheid en overmatig gepieker onderscheiden van angst. Allereerst is het sporadisch hebben van beangstigende gedachten best normaal. Bijna alle moeders zijn bekend met intrusies, hele nare gedachten die soms uit het niets komen. Wanneer jij lekker in je vel zit, kun je deze intrusies best makkelijk van je afschudden. Maar bij lang slecht slapen, veel stress, die onhaalbare hoge lat, maar ook een genegeerd geval van postnatale depletie wordt het rationaliseren van deze gedachten heel moeilijk. Herken je het volgende:

• Gedachten die blijven komen en niet ophouden (intrusies)
• Je constant zorgen maken en niets neemt je zorgen weg
• Een onophoudelijke stroom van gedachten, achter elkaar
• Angstige verwachting dat de dingen waar je bang voor bent ook gaan gebeuren
• Gebrek aan concentratie
• Je overweldigd voelen
• Niet stil kunnen zitten
• Tegen alles opzien, zelfs de leuke dingen
• Niet kunnen concentreren
• Onzekerheid over je beslissingen en je acties
• Obsessief gedrag

Postpartum angst of postpartum depressie?

Het is niet altijd bekend wat er bedoeld wordt met postpartum angst of men denkt dat het een onderdeel is van een postpartum depressie. En dat is niet terecht. Hoewel moeders met een postpartum depressie vaak angstig zijn, gaat het om verschillende aandoeningen. Één van de kenmerken van een depressie is een gebrek aan activiteit of interesse oftewel apathie. Moeders met angst daarentegen kunnen nog prima functioneren en zijn juist enorm alert, té alert.

Fysieke klachten van angst

Naast de mentale klachten gaat postpartum angst ook gepaard met fysieke klachten. Hierbij moet je denken aan:

• Duizeligheid
• Opvliegers
• Overmatig zweten
• Snelle hartslag, hartkloppingen
• Misselijkheid
• Hyperventileren
• Vermoeidheid
• Veranderde voedingsgewoonten
• Slecht slapen
• Paniekaanvallen

De laatste drie verschijnselen zijn wat lastiger te onderscheiden wanneer je recent moeder bent geworden. Maar wanneer het gepaard gaat met de mentale klachten en de rest van de fysieke klachten dan zie je dit vaak voorkomen bij postpartum angst.

Neem jezelf serieus

Als je deze klachten herkent, neem ze dan serieus. Dat jij je angsten niet in de hand hebt, betekent niet dat je aan het overdrijven bent. De volgende stappen kunnen je enorm helpen:

Probeer te slapen

Door alle gepieker en de intrusies kom je amper aan slapen toe. En hoe minder je slaapt hoe meer je angsten toenemen. Maak er een prioriteit van om je slaap te verbeteren. We delen 7 belangrijke slaap adviezen om je hierin te ondersteunen.

Zorg voor je darmen

Onderzoek laat zien dat in 60% van de gevallen, een prikkelbare darm gepaard gaat met angstgevoelens. Een prikkelbare darm kan uit zich in obstipatie, diarree, winderigheid, een opgeblazen gevoel en buikpijn. Hoe heftiger deze klachten hoe intenser de angst kan worden. Het is daarom verstandig om ook je prikkelbare darm aan te pakken.

Zoek verbinding

Wanneer je jouw kleintje(s) knuffelt, fijne tijd doorbrengt met je partner, goede gesprekken kunt voeren met vriendinnen maak je meer oxytocine vrij. Dit hormoon is van belang om de angst en bezorgdheid te verminderen. Daarbij neemt je vertrouwen toe waardoor je vlucht, vechten en bevries reacties minder worden en je wat meer ontspannen kan reageren. 

Professionele hulp

Er zijn psychologen die gespecialiseerd zijn in mentale klachten rondom de zwangerschap en eenmaal moeder geworden. Zij zullen jou serieus nemen en het is heel fijn om (h)erkenning te vinden bij een ervaren professional. Het is daarbij belangrijk te weten dat medicatie slechts in de helft van de gevallen effectief is. Dus als een voorgeschreven antidepressivum of de benzodiazepines niet aanslaan of dat maar tijdelijk doen dan zit dat niet tussen jouw oren. Je hebt dan meer ondersteuning nodig.

Hormonale klachten

Wees bewust van hoe jouw menstruatie je angst klachten beïnvloedt. Als je merkt dat je de 2 weken voor je menstruatie – je luteale fase – meer last hebt van de uitingen van postpartum angst dan kun je veel baat hebben bij het in balans brengen van je hormonen. Je vrouwelijke geslachtshormonen werken beide door op je mentale gezondheid wanneer ze niet in balans zijn en houden jouw herstel van postpartum angst tegen.

Wees lief

Jouw mentale klachten zitten niet alleen tussen je oren; je moeder lijf en hoofd zijn één en ze beïnvloeden elkaar. Het herstel heeft wat tijd nodig dus heb geduld als je postpartum angst herkent bij jezelf.